《焦氏易诂》卷四

《焦jiāo氏shì易yì诂gǔ》卷juàn四sì

[清qīng]尚shàng秉bǐng和hé撰zhuàn

《焦jiāo氏shì易yì诂gǔ》卷juàn四sì

行háng唐táng尚shàng秉bǐng和hé节jiē之zhī撰zhuàn

随suí初chū九jiǔ官guān有yǒu渝yú解jiě

易yì林lín履lǚ之zhī节jiē云yún。安ān上shàng宜yí官guān。节jiē互hù艮gèn。艮gèn止zhǐ。为wéi安ān。阳yáng在zài上shàng而ér贵guì。故gù曰yuē宜yí官guān。是shì以yǐ艮gèn为wéi官guān也yě。渝yú。变biàn也yě。改gǎi也yě。官guān有yǒu渝yú者zhě。言yán艮gèn覆fù变biàn为wéi震zhèn也yě。震zhèn为wéi出chū。艮gèn为wéi门mén。故gù出chū门mén交jiāo有yǒu功gōng。言yán前qián临lín二èr阴yīn。阳yáng遇yù阴yīn则zé通tōng也yě。旧jiù解jiě谓wèi与yǔ四sì交jiāo者zhě。非fēi也yě。初chū当dāng位wèi。故gù象xiàng曰yuē。从cóng正zhèng吉jí。此cǐ用yòng覆fù艮gèn。与yǔ革gé九jiǔ四sì改gǎi命mìng吉jí之zhī用yòng反fǎn巽xùn同tóng也yě。故gù曰yuē渝yú曰yuē改gǎi。又yòu按àn。艮gèn。官guān之zhī象xiàng。虞yú翻fān注zhù百bǎi官guān以yǐ治zhì云yún。艮gèn为wéi官guān。而ér未wèi言yán其qí义yì。后hòu儒rú以yǐ艮gèn为wéi门mén阙què为wéi解jiě。似sì非fēi。

随suí六liù二èr系xì小xiǎo子zǐ失shī丈zhàng夫fū六liù三sān系xì丈zhàng夫fū失shī小xiǎo子zǐ解jiě

易yì林lín视shì正zhèng覆fù象xiàng不bú分fèn。易yì本běn如rú此cǐ也yě。蒙méng二èr至zhì上shàng。正zhèng覆fù两liǎng艮gèn。艮gèn为wéi童tóng蒙méng。为wéi求qiú。正zhèng视shì之zhī。童tóng蒙méng在zài上shàng。似sì我wǒ求qiú童tóng蒙méng。反fǎn之zhī。则zé童tóng蒙méng求qiú我wǒ也yě。艮gèn象xiàng来lái往wǎng反fǎn复fù。故gù卦guà词cí亦yì来lái往wǎng反fǎn复fù。以yǐ蒙méng例lì随suí。初chū至zhì四sì正zhèng覆fù皆jiē艮gèn。亦yì皆jiē震zhèn。震zhèn为wéi夫fū。艮gèn为wéi小xiǎo子zǐ。六liù二èr近jìn初chū阳yáng。故gù系xì初chū失shī四sì。曰yuē系xì小xiǎo子zǐ失shī丈zhàng夫fū。三sān承chéng四sì阳yáng。故gù系xì四sì失shī初chū。曰yuē系xì丈zhàng夫fū失shī小xiǎo子zǐ。至zhì其qí所suǒ以yǐ失shī之zhī故gù。仍réng阴yīn遇yù阴yīn则zé塞sāi之zhī定dìng例lì。二èr阴yīn为wéi三sān阴yīn所suǒ阻zǔ。故gù失shī四sì。三sān阴yīn为wéi二èr阴yīn所suǒ隔gé。故gù失shī初chū。下xià震zhèn亦yì艮gèn。上shàng艮gèn亦yì震zhèn。体tǐ同tóng也yě。不bú分fèn也yě。卦guà象xiàng来lái往wǎng反fǎn复fù。卦guà辞cí亦yì来lái往wǎng反fǎn复fù。而ér虞yú翻fān以yǐ五wǔ为wéi小xiǎo子zǐ。谓wèi兑duì为wéi少shǎo。故gù曰yuē小xiǎo子zǐ。夫fū兑duì为wéi少shǎo女nǚ。焉yān得dé为wéi小xiǎo子zǐ。艮gèn为wéi小xiǎo子zǐ。见jiàn于yú易yì。见jiàn于yú孟mèng氏shì逸yì象xiàng。见jiàn于yú易yì林lín者zhě尤yóu多duō。未wèi有yǒu以yǐ兑duì为wéi小xiǎo子zǐ者zhě也yě。虞yú不bú知zhī覆fù震zhèn为wéi丈zhàng夫fū。谓wèi四sì为wéi丈zhàng夫fū。而ér以yǐ大dà过guò九jiǔ二èr之zhī老lǎo夫fū为wéi例lì。岂qǐ知zhī大dà过guò九jiǔ二èr之zhī老lǎo夫fū。乃nǎi谓wèi对duì像xiàng震zhèn。非fēi谓wèi本běn象xiàng巽xùn。虞yú已yǐ误wù解jiě。而ér复fù持chí其qí误wù解jiě以yǐ解jiě随suí。不bú愈yù误wù哉zāi。

随suí六liù二èr系xì小xiǎo子zǐ九jiǔ四sì在zài道dào以yǐ明míng上shàng六liù王wáng用yòng享xiǎng于yú西xī山shān象xiàng

艮gèn为wéi小xiǎo子zǐ。为wéi道dào。是shì易yì用yòng中zhōng爻yáo也yě。兑duì为wéi西xī。兑duì伏fú艮gèn。艮gèn为wéi山shān。震zhèn为wéi王wáng。故gù曰yuē王wáng用yòng享xiǎng于yú西xī山shān。是shì本běn象xiàng与yǔ对duì像xiàng不bú分fèn。易yì本běn如rú此cǐ。为wéi易yì林lín所suǒ本běn也yě。

蛊gǔ父fù母mǔ象xiàng

蛊gǔ无wú乾qián坤kūn。而ér爻yáo词cí言yán父fù母mǔ。自zì东dōng汉hàn以yǐ来lái无wú明míng其qí故gù者zhě。毛máo奇qí龄líng谓wèi坏huài事shì有yǒu渐jiàn。盖gài自zì其qí祖zǔ父fù而ér已yǐ然rán。如rú是shì解jiě经jīng。经jīng无wú有yǒu不bú通tōng者zhě矣yǐ。其qí余yú皆jiē用yòng卦guà变biàn。谓wèi蛊gǔ原yuán为wéi泰tài卦guà。泰tài坤kūn干gàn。故gù言yán父fù母mǔ。此cǐ说shuō也yě似sì是shì矣yǐ。然rán卦guà之zhī从cóng泰tài来lái者zhě多duō矣yǐ。不bú言yán父fù母mǔ。杭háng氏shì云yún。艮gèn居jū戌xū亥hài。则zé干gàn位wèi也yě。消xiāo息xī卦guà亦yì坤kūn位wèi也yě。巽xùn居jū未wèi申shēn。则zé坤kūn位wèi也yě。艮gèn巽xùn既jì与yǔ乾qián坤kūn先xiān后hòu天tiān同tóng位wèi。故gù爻yáo象xiàng及jí于yú父fù母mǔ。此cǐ说shuō也yě较jiào前qián说shuō进jìn矣yǐ。仍réng未wèi得dé也yě。按àn易yì林lín大dà畜chù之zhī蛊gǔ云yún。一yī巢cháo九jiǔ子zǐ。同tóng公gōng共gòng母mǔ。蛊gǔ艮gèn巢cháo震zhèn子zǐ。震zhèn又yòu为wéi父fù。故gù曰yuē同tóng公gōng。巽xùn母mǔ。故gù曰yuē共gòng母mǔ。又yòu恒héng之zhī丰fēng云yún。监jiān牛niú之zhī谗chán。贼zéi其qí父fù兄xiōng。丰fēng离lí为wéi牛niú。为wéi有yǒu言yán。故gù曰yuē谗chán。震zhèn为wéi父fù为wéi兄xiōng。互hù大dà坎kǎn为wéi贼zéi。故gù曰yuē贼zéi其qí父fù兄xiōng。又yòu升shēng之zhī兑duì云yún。父fù子zǐ相xiàng贼zéi。兑duì通tōng艮gèn互hù震zhèn。为wéi父fù为wéi子zǐ。坎kǎn为wéi贼zéi。又yòu谦qiān之zhī归guī妹mèi云yún。爪zhǎo牙yá之zhī志zhì。怨yuàn毒dú祈qí父fù。伤shāng不bú及jí母mǔ。归guī妹mèi兑duì为wéi爪zhǎo牙yá。震zhèn为wéi士shì为wéi言yán。又yòu为wéi父fù。故gù曰yuē祈qí父fù。震zhèn通tōng巽xùn。巽xùn伏fú。故gù不bú及jí。又yòu旅lǚ之zhī渐jiàn云yún。逶wēi迤yǐ四sì牧mù。思sī念niàn父fù母mǔ。渐jiàn上shàng巽xùn。巽xùn母mǔ。通tōng震zhèn。震zhèn父fù。下xià互hù坎kǎn。坎kǎn思sī。故gù曰yuē思sī念niàn父fù母mǔ。易yì林lín以yǐ震zhèn为wéi父fù。以yǐ巽xùn为wéi母mǔ。可kě谓wèi明míng确què矣yǐ。巽xùn母mǔ尤yóu多duō。详xiáng在zài小xiǎo过guò六liù二èr。蛊gǔ上shàng互hù震zhèn。下xià巽xùn。故gù前qián五wǔ爻yáo皆jiē言yán父fù母mǔ。至zhì上shàng爻yáo出chū震zhèn巽xùn。故gù不bú言yán父fù母mǔ。易yì林lín仍réng本běn之zhī易yì也yě。易yì象xiàng失shī传chuán。无wú论lùn若ruò何hé揣chuāi测cè。皆jiē不bú能néng得dé解jiě。岂qǐ惟wéi易yì难nán解jiě。即jí易yì林lín亦yì不bú知zhī所suǒ谓wèi也yě。

临lín九jiǔ二èr无wú不bú利lì

此cǐ与yǔ利lì涉shè大dà川chuān义yì同tóng也yě。仍réng阳yáng遇yù阴yīn则zé通tōng之zhī旨zhǐ也yě。凡fán易yì象xiàng如rú此cǐ者zhě。皆jiē利lì有yǒu攸yōu往wǎng。利lì往wǎng即jí利lì涉shè大dà川chuān。坤kūn水shuǐ在zài前qián。震zhèn船chuán行háng上shàng。易yì林lín以yǐ震zhèn为wéi舟zhōu。易yì林lín一yī象xiàng之zhī阐chǎn明míng。切qiē要yào如rú此cǐ。而ér虞yú翻fān以yǐ二èr至zhì上shàng体tǐ复fù为wéi说shuō。不bú知zhī此cǐ为wéi周zhōu易yì通tōng例lì。不bú祗zhī复fù也yě。惟wéi未wèi用yòng其qí故gù智zhì。谓wèi二èr失shī位wèi宜yí变biàn阴yīn成chéng复fù。尚shàng差chà强qiáng人rén意yì耳ěr。

噬shì嗑kē卦guà名míng解jiě

杭háng氏shì曰yuē。先xiān天tiān离lí。后hòu天tiān震zhèn。皆jiē居jū东dōng。故gù曰yuē噬shì嗑kē。合hé也yě。彖tuàn传chuán曰yuē。雷léi电diàn合hé而ér章zhāng。亦yì以yǐ先xiān后hòu天tiān相xiàng合hé也yě。

噬shì嗑kē昔xī肉ròu干gàn胏fèi干gàn肉ròu象xiàng

坎kǎn为wéi肉ròu。东dōng汉hàn人rén无wú知zhī者zhě。虞yú翻fān解jiě噬shì嗑kē六liù三sān昔xī肉ròu云yún。艮gèn为wéi肤fū。三sān在zài肤fū里lǐ。当dāng艮gèn中zhōng爻yáo。故gù称chēng肉ròu。荀xún爽shuǎng则zé以yǐ四sì为wéi昔xī肉ròu。其qí不bú当dāng与yǔ虞yú也yě。按àn易yì林lín咸xián之zhī屯tún云yún。哺bǔ以yǐ酒jiǔ脯pú。屯tún上shàng坎kǎn。坎kǎn为wéi酒jiǔ为wéi脯pú。孟mèng氏shì逸yì象xiàng。坎kǎn为wéi酒jiǔ为wéi内nèi。内nèi象xiàng不bú合hé。说shuō者zhě以yǐ纳nà为wéi解jiě。吾wú疑yí内nèi为wéi肉ròu之zhī讹é字zì。震zhèn口kǒu为wéi哺bǔ也yě。蒙méng之zhī艮gèn云yún。攫jué饭fàn把bǎ肉ròu。艮gèn手shǒu。为wéi攫jué为wéi把bǎ。中zhōng爻yáo坎kǎn。为wéi饭fàn肉ròu。又yòu师shī林lín云yún。鸟niǎo鸣míng呼hū子zǐ。哺bǔ以yǐ酒jiǔ脯pú。震zhèn为wéi鸣míng为wéi子zǐ。为wéi鸟niǎo为wéi哺bǔ。坎kǎn为wéi酒jiǔ脯pú。师shī无wú艮gèn象xiàng。坎kǎn为wéi肉ròu脯pú之zhī象xiàng益yì明míng。然rán后hòu知zhī噬shì嗑kē三sān爻yáo之zhī昔xī肉ròu。四sì爻yáo之zhī干gàn胏fèi。五wǔ爻yáo之zhī干gàn肉ròu。皆jiē坎kǎn象xiàng也yě。噬shì嗑kē三sān至zhì五wǔ。互hù坎kǎn也yě。余yú前qián谓wèi。吾wú人rén有yǒu不bú知zhī其qí象xiàng者zhě矣yǐ。断duàn无wú象xiàng外wài之zhī词cí者zhě。此cǐ也yě。有yǒu清qīng一yī代dài之zhī究jiū治zhì汉hàn易yì者zhě。如rú惠huì栋dòng。如rú张zhāng惠huì言yán。宗zōng王wáng荀xún虞yú。固gù无wú论lùn矣yǐ。他tā如rú毛máo西xī河hé。惠huì士shì奇qí。焦jiāo循xún。姚yáo配pèi中zhōng。王wáng引yǐn之zhī等děng。皆jiē矫jiǎo矫jiǎo立lì异yì者zhě。而ér讫qì不bú知zhī此cǐ三sān象xiàng之zhī何hé属shǔ。徒tú以yǐ能néng寻xún摭zhí昔xī字zì胏fèi字zì之zhī音yīn训xùn为wéi博bó。则zé以yǐ肉ròu象xiàng失shī传chuán也yě。

剥bāo贯guàn鱼yú以yǐ宫gōng人rén宠chǒng解jiě

孟mèng氏shì逸yì象xiàng。巽xùn为wéi鱼yú。姤gòu九jiǔ二èr九jiǔ四sì之zhī鱼yú是shì也yě。中zhōng孚fú鱼yú亦yì用yòng巽xùn。至zhì坤kūn之zhī??????吉jí者zhě。虞yú翻fān谓wèi剥bāo消xiāo观guān巽xùn。巽xùn为wéi鱼yú为wéi绳shéng。故gù贯guàn鱼yú。夫fū巽xùn既jì消xiāo矣yǐ。何hé有yǒu鱼yú象xiàng。更gèng何hé有yǒu绳shéng象xiàng。何hé妥tuǒ崔cuī憬jǐng以yǐ鱼yú为wéi阴yīn类lèi。宫gōng人rén后hòu妃fēi皆jiē坤kūn阴yīn象xiàng。故gù取qǔ之zhī。后hòu世shì如rú毛máo奇qí龄líng。惠huì栋dòng。姚yáo配pèi中zhōng。王wáng引yǐn之zhī。张zhāng惠huì言yán。朱zhū芹qín。臧zāng颐yí□ 等děng。皆jiē祖zǔ述shù此cǐ义yì。更gèng以yǐ礼lǐ注zhù宫gōng人rén当dāng夕xī次cì叙xù。敷fū演yǎn贯guàn鱼yú之zhī义yì。其qí穷qióng窘jiǒng更gèng甚shèn于yú何hé崔cuī矣yǐ。按àn易yì林lín革gé之zhī颐yí云yún。尼ní父fù孔kǒng丘qiū。善shàn钓diào鲤lǐ鱼yú。罗luó罔wǎng一yī举jǔ。得dé获huò万wàn头tóu。颐yí上shàng艮gèn艮gèn山shān。故gù曰yuē尼ní父fù。曰yuē孔kǒng丘qiū。反fǎn震zhèn为wéi孔kǒng也yě。艮gèn手shǒu为wéi钓diào。坤kūn为wéi鲤lǐ鱼yú。大dà离lí为wéi罗luó罔wǎng。坤kūn众zhòng为wéi万wàn头tóu。又yòu讼sòng之zhī比bǐ云yún。求qiú我wǒ所suǒ有yǒu。买mǎi鲂fáng与yǔ鲤lǐ。比bǐ艮gèn为wéi求qiú。重zhòng坤kūn。故gù曰yuē鲂fáng曰yuē鲤lǐ。又yòu小xiǎo畜chù之zhī剥bāo云yún。孔kǒng鲤lǐ伯bó鱼yú。至zhì于yú贯guàn象xiàng。剥bāo下xià有yǒu三sān坤kūn。三sān鱼yú排pái叙xù而ér进jìn。贯guàn象xiàng自zì着zhe。又yòu洞dòng林lín豫yù之zhī小xiǎo过guò曰yuē。五wǔ月yuè晦huì日rì。群qún鱼yú来lái入rù州zhōu城chéng寺sì舍shě。坤kūn变biàn艮gèn。故gù鱼yú入rù城chéng。是shì郭guō璞pú以yǐ坤kūn为wéi鱼yú。与yǔ易yì林lín同tóng也yě。

复fù崩bēng来lái无wú咎jiù解jiě

虞yú仲zhòng翔xiáng作zuò朋péng。兑duì为wéi朋péng。以yǐ阳yáng息xī至zhì二èr成chéng兑duì为wéi说shuō。京jīng氏shì作zuò崩bēng。以yǐ艮gèn覆fù为wéi说shuō。后hòu儒rú从cóng虞yú者zhě多duō。从cóng京jīng者zhě鲜xiān。祗zhī惠huì栋dòng以yǐ虞yú说shuō为wéi不bú然rán。谓wèi阳yáng息xī尚shàng未wèi至zhì二èr。胡hú得dé先xiān言yán。主zhǔ京jīng氏shì说shuō。兹zī以yǐ易yì林lín证zhèng之zhī。谦qiān之zhī姤gòu云yún。山shān石shí朽xiǔ敝bì。消xiāo崩bēng堕duò落luò。姤gòu通tōng复fù。剥bāo艮gèn穷qióng上shàng反fǎn下xià。反fǎn下xià则zé艮gèn覆fù。山shān覆fù地dì。非fēi崩bēng而ér何hé。又yòu屯tún之zhī蒙méng云yún。山shān崩bēng谷gǔ绝jué。蒙méng二èr至zhì五wǔ亦yì复fù体tǐ。亦yì以yǐ二èr至zhì四sì覆fù艮gèn为wéi山shān崩bēng。又yòu蹇jiǎn之zhī屯tún云yún。作zuò室shì山shān根gēn。人rén以yǐ为wéi安ān。一yī夕xī崩bēng颠diān。屯tún中zhōng爻yáo艮gèn。艮gèn为wéi山shān为wéi室shì。故gù曰yuē作zuò室shì山shān根gēn。坎kǎn为wéi夕xī。数shù一yī。震zhèn为wéi覆fù艮gèn。故gù曰yuē一yī夕xī崩bēng颠diān。由yóu是shì证zhèng焦jiāo氏shì亦yì读dú朋péng为wéi崩bēng。与yǔ京jīng氏shì同tóng也yě。汉hàn人rén无wú读dú崩bēng者zhě。独dú焦jiāo读dú与yǔ京jīng同tóng。授shòu受shòu分fèn明míng矣yǐ。惠huì栋dòng虽suī主zhǔ京jīng说shuō。徒tú以yǐ剥bāo消xiāo艮gèn入rù坤kūn为wéi崩bēng。至zhì入rù坤kūn出chū震zhèn之zhī何hé以yǐ仍réng有yǒu崩bēng象xiàng。焦jiāo京jīng全quán用yòng覆fù象xiàng之zhī义yì。则zé不bú详xiáng也yě。东dōng汉hàn人rén于yú覆fù象xiàng偶ǒu知zhī之zhī。如rú谓wèi中zhōng孚fú大dà壮zhuàng有yǒu反fǎn巽xùn是shì也yě。至zhì象xiàng覆fù即jí于yú覆fù象xiàng取qǔ义yì。如rú蒙méng之zhī童tóng蒙méng求qiú我wǒ。泰tài上shàng六liù之zhī城chéng覆fù于yú隍huáng。及jí复fù下xià震zhèn之zhī为wéi山shān崩bēng。则zé无wú一yī人rén能néng详xiáng也yě。惠huì栋dòng主zhǔ荀xún虞yú者zhě。故gù虽suī用yòng京jīng说shuō。而ér不bú详xiáng其qí义yì。

复fù出chū入rù无wú疾jí解jiě

虞yú谓wèi十shí二èr消xiāo息xī不bú见jiàn坎kǎn象xiàng。故gù无wú疾jí。岂qǐ知zhī复fù虽suī为wéi候hòu卦guà。十shí二èr消xiāo息xī有yǒu坎kǎn无wú坎kǎn。于yú复fù义yì何hé取qǔ乎hū。凡fán虞yú说shuō不bú顾gù本běn经jīng。祗zhī演yǎn空kōng象xiàng。多duō类lèi此cǐ。故gù后hòu儒rú除chú张zhāng惠huì言yán宗zōng主zhǔ虞yú易yì外wài。多duō驳bó之zhī者zhě。然rán亦yì无wú的de解jiě也yě。近jìn易yì家jiā杭háng辛xīn斋zhāi谓wèi此cǐ疾jí字zì为wéi不bú疾jí而ér速sù之zhī疾jí。似sì亦yì未wèi协xié。按àn易yì林lín丰fēng之zhī复fù云yún。蒙méng佑yòu谐xié偶ǒu。获huò利lì五wǔ倍bèi。谐xié偶ǒu者zhě。言yán阳yáng得dé阴yīn而ér谐xié和hé为wéi偶ǒu。偶ǒu即jí朋péng也yě。故gù能néng获huò利lì。又yòu益yì之zhī复fù云yún。德dé施shī流liú行háng。利lì之zhī四sì邻lín。干gàn为wéi德dé。干gàn流liú坤kūn。故gù之zhī四sì乡xiāng无wú不bú利lì。震zhèn位wèi四sì。坤kūn为wéi乡xiāng也yě。又yòu既jì济jì之zhī复fù云yún。心xīn愿yuàn所suǒ喜xǐ。中zhōng孚fú之zhī复fù云yún。宜yí利lì止zhǐ居jū。夫fū曰yuē喜xǐ曰yuē利lì曰yuē谐xié。即jí无wú疾jí之zhī疾jí之zhī义yì也yě。疾jí者zhě。嫉jí也yě患huàn也yě害hài也yě。坤kūn为wéi害hài。见jiàn于yú系xì辞cí。见jiàn于yú孟mèng氏shì逸yì象xiàng。出chū入rù无wú疾jí者zhě。言yán此cǐ一yī阳yáng。入rù坤kūn出chū震zhèn。得dé阴yīn为wéi朋péng友yǒu。阴yīn阳yáng之zhī为wéi朋péng友yǒu。自zì东dōng汉hàn以yǐ来lái无wú知zhī者zhě。皆jiē以yǐ阴yīn遇yù阴yīn阳yáng遇yù阳yáng为wéi朋péng。近jìn杭háng辛xīn斋zhāi始shǐ谓wèi阴yīn以yǐ阳yáng为wéi朋péng。阳yáng以yǐ阴yīn为wéi友yǒu。与yǔ易yì林lín闇ān合hé。余yú征zhēng之zhī易yì。若ruò复fù之zhī朋péng。则zé指zhǐ阳yáng也yě。若ruò豫yù之zhī朋péng。则zé指zhǐ阴yīn也yě。阴yīn阳yáng互hù为wéi朋péng友yǒu也yě。惟wéi同tóng性xìng者zhě断duàn无wú朋péng友yǒu。故gù坤kūn之zhī得dé朋péng丧sàng朋péng。自zì东dōng汉hàn以yǐ来lái皆jiē错cuò诂gǔ。无wú有yǒu疾jí害hài之zhī者zhě。与yǔ临lín二èr之zhī利lì有yǒu攸yōu往wǎng。大dà畜chù九jiǔ三sān之zhī利lì有yǒu攸yōu往wǎng同tóng也yě。后hòu人rén徒tú见jiàn说shuō卦guà坎kǎn为wéi病bìng。故gù以yǐ疾jí字zì属shǔ坎kǎn。民mín知zhī卦guà无wú坎kǎn象xiàng。胡hú能néng于yú坎kǎn上shàng求qiú。又yòu疾jí字zì之zhī训xùn为wéi疾jí病bìng者zhě。乃nǎi疾jí字zì训xùn诂gǔ之zhī一yī。其qí见jiàn于yú经jīng传chuán。以yǐ患huàn害hài为wéi训xùn者zhě尚shàng多duō也yě。且qiě坤kūn为wéi害hài。于yú象xiàng尤yóu切qiē也yě。为wéi甚shèn无wú害hài。彖tuàn所suǒ谓wèi顺shùn以yǐ动dòng也yě。

复fù象xiàng先xiān王wáng以yǐ至zhì日rì闭bì关guān解jiě

郑zhèng玄xuán虞yú翻fān宋sòng衷zhōng。皆jiē以yǐ至zhì日rì为wéi冬dōng至zhì。王wáng辅fǔ嗣sì孔kǒng颖yǐng达dá。皆jiē主zhǔ二èr至zhì言yán。清qīng儒rú治zhì汉hàn易yì者zhě恶è辅fǔ嗣sì之zhī扫sǎo象xiàng。向xiàng不bú取qǔ之zhī。而ér主zhǔ郑zhèng虞yú。兹zī易yì林lín晋jìn之zhī解jiě云yún。二èr至zhì之zhī戒jiè。家jiā无wú凶xiōng祸huò。戒jiè即jí商shāng旅lǚ不bú行háng。后hòu不bú省shěng方fāng也yě。而ér曰yuē二èr至zhì。又yòu复fù之zhī履lǚ云yún。先xiān王wáng日rì至zhì。不bú利lì出chū域yù。履lǚ三sān至zhì上shàng姤gòu。姤gòu夏xià至zhì。不bú利lì出chū域yù。即jí后hòu不bú省shěng方fāng也yě。又yòu夬guài之zhī颐yí云yún。二èr至zhì灵líng台tái。文wén所suǒ止zhǐ游yóu。颐yí下xià震zhèn。体tǐ复fù。为wéi冬dōng至zhì。上shàng艮gèn。为wéi反fǎn震zhèn。震zhèn反fǎn则zé夏xià至zhì而ér姤gòu矣yǐ。易yì林lín用yòng象xiàng之zhī神shén妙miào。不bú可kě思sī议yì如rú此cǐ。据jù此cǐ以yǐ推tuī。复fù象xiàng之zhī至zhì日rì闭bì关guān。易yì林lín亦yì以yǐ为wéi二èr至zhì也yě。又yòu后hòu汉hàn鲁lǔ恭gōng传chuán。案àn易yì。五wǔ月yuè姤gòu用yòng事shì。经jīng曰yuē后hòu以yǐ施shī令lìng注zhù亦yì作zuò令lìng。与yǔ今jīn本běn异yì。诰gào四sì方fāng。言yán君jun1以yǐ夏xià至zhì之zhī日rì施shī命mìng令lìng。止zhǐ四sì方fāng行háng者zhě。所suǒ以yǐ助zhù微wēi阴yīn也yě。注zhù云yún。复fù卦guà曰yuē。先xiān王wáng以yǐ至zhì日rì闭bì关guān。商shāng旅lǚ不bú行háng。故gù夏xià至zhì宜yí止zhǐ行háng也yě。是shì鲁lǔ恭gōng亦yì以yǐ至zhì日rì为wéi二èr至zhì。与yǔ易yì林lín同tóng也yě。复fù为wéi冬dōng至zhì。消xiāo息xī卦guà甚shèn明míng。郑zhèng虞yú不bú误wù也yě。但dàn谓wèi至zhì日rì亦yì祗zhī言yán冬dōng至zhì。则zé误wù。大dà象xiàng之zhī义yì。无wú不bú推tuī阐chǎn言yán也yě。况kuàng复fù卦guà卦guà辞cí曰yuē。出chū入rù 无wú疾jí。出chū者zhě出chū震zhèn。入rù者zhě入rù巽xùn。郑zhèng虞yú王wáng无wú异yì诂gǔ也yě。出chū震zhèn成chéng干gàn则zé复fù。入rù巽xùn成chéng坤kūn则zé姤gòu。复fù则zé冬dōng至zhì。姤gòu则zé夏xià至zhì也yě。又yòu曰yuē。反fǎn复fù其qí道dào。七qī日rì来lái复fù。复fù七qī日rì而ér反fǎn姤gòu。姤gòu七qī日rì而ér反fǎn复fù。复fù而ér姤gòu。姤gòu而ér复fù。循xún环huán不bú已yǐ。京jīng房fáng曰yuē。复fù者zhě。六liù爻yáo反fǎn复fù之zhī称chēng也yě。复fù一yī日rì临lín。二èr日rì泰tài。三sān日rì大dà壮zhuàng。四sì是shì夬guài。五wǔ日rì干gàn。六liù日rì七qī日rì则zé反fǎn姤gòu。姤gòu一yī日rì遯dùn。二èr日rì否fǒu。三sān日rì观guān。四sì日rì观guān。五wǔ日rì坤kūn。六liù日rì七qī日rì则zé反fǎn复fù。共gòng十shí四sì日rì。故gù复fù七qī日rì不bú能néng来lái复fù。故gù出chū入rù反fǎn复fù。皆jiē兼jiān复fù姤gòu言yán也yě。复fù姤gòu则zé二èr至zhì也yě。卦guà辞cí用yòng旁páng通tōng。易yì恒héng例lì也yě。余yú说shuō易yì。向xiàng无wú汉hàn宋sòng之zhī分fèn。然rán最zuì咎jiù辅fǔ嗣sì扫sǎo象xiàng。以yǐ从cóng此cǐ人rén不bú知zhī易yì为wéi何hé物wù。避bì难nán就jiù易yì。祛qū实shí蹈dǎo虚xū。至zhì程chéng伊yī尹yǐn。遂suí出chū其qí大dà无wú畏wèi之zhī精jīng神shén。哆duō口kǒu谈tán空kōng。皆jiē辅fǔ嗣sì作zuò之zhī俑yǒng。然rán辅fǔ嗣sì扫sǎo象xiàng。辅fǔ嗣sì尚shàng知zhī象xiàng。故gù其qí注zhù往wǎng往wǎng由yóu象xiàng而ér生shēng。能néng与yǔ易yì林lín合hé。故gù取qǔ之zhī。朱zhū子zǐ晚wǎn年nián易yì说shuō云yún。程chéng子zǐ谓wèi得dé其qí义yì则zé像xiàng数shù在zài其qí中zhōng。吾wú以yǐ为wéi先xiān见jiàn象xiàng数shù。方fāng说shuō得dé理lǐ。不bú然rán。事shì无wú实shí证zhèng。则zé虚xū理lǐ易yì差chà。又yòu云yún。圣shèng王wáng崇chóng诗shī书shū礼lǐ乐lè以yǐ造zào士shì。未wèi尝cháng言yán易yì。易yì自zì别bié是shì一yī个gè道dào理lǐ。某mǒu枉wǎng费fèi许xǔ多duō年nián功gōng夫fū。盖gài深shēn知zhī易yì象xiàng之zhī重zhòng。然rán已yǐ无wú及jí。

无wú妄wàng确què诂gǔ

史shǐ记jì春chūn申shēn君jun1传chuán作zuò无wú望wàng。言yán无wú所suǒ期qī望wàng也yě。京jīng房fáng则zé以yǐ为wéi大dà旱hàn之zhī卦guà。万wàn物wù皆jiē死sǐ。无wú所suǒ复fù望wàng。汉hàn书shū谷gǔ永yǒng传chuán。处chù无wú妄wàng之zhī卦guà运yùn。后hòu汉hàn书shū崔cuī骃yīn传chuán。值zhí无wú妄wàng之zhī世shì。亦yì皆jiē义yì取qǔ无wú望wàng。后hòu马mǎ郑zhèng皆jiē从cóng之zhī。虞yú翻fān则zé训xùn妄wàng为wéi亡wáng。无wú妄wàng者zhě。无wú所suǒ亡wáng失shī也yě。自zì谓wèi本běn序xù卦guà。何hé妥tuǒ崔cuī憬jǐng王wáng弼bì。则zé又yòu妄wàng为wéi虚xū妄wàng。无wú妄wàng者zhě。言yán凡fán物wù见jiàn雷léi。尽jìn失shī其qí虚xū妄wàng也yě。清qīng儒rú惠huì士shì奇qí张zhāng惠huì言yán姚yáo配pèi中zhōng焦jiāo循xún用yòng虞yú义yì。毛máo西xī河hé俞yú樾yuè等děng用yòng王wáng弼bì义yì。祗zhī惠huì栋dòng用yòng西xī汉hàn说shuō。以yǐ妄wàng为wéi望wàng。议yì论lùn纷fēn歧qí。莫mò衷zhōng一yī是shì。今jīn案àn易yì林lín复fù之zhī无wú妄wàng云yún。年nián岁suì无wú有yǒu。又yòu未wèi济jì之zhī无wú妄wàng云yún。秋qiū饥jī无wú年nián。皆jiē作zuò无wú望wàng也yě。因yīn思sī彖tuàn传chuán云yún。无wú妄wàng之zhī往wǎng。何hé之zhī矣yǐ。亦yì作zuò无wú望wàng。初chū九jiǔ云yún。无wú妄wàng往wǎng吉jí。言yán非fēi所suǒ期qī望wàng而ér吉jí也yě。六liù三sān云yún。无wú妄wàng之zhī灾zāi。言yán非fēi所suǒ期qī望wàng而ér有yǒu灾zāi也yě。九jiǔ五wǔ云yún。无wú妄wàng之zhī疾jí。言yán疾jí已yǐ无wú望wàng而ér竟jìng愈yù也yě。上shàng九jiǔ云yún。无wú妄wàng。行háng有yǒu眚shěng。言yán事shì已yǐ无wú望wàng。行háng必bì有yǒu眚shěng也yě。若ruò作zuò无wú亡wáng失shī无wú虚xū妄wàng解jiě。义yì皆jiē背bèi戾lì。祗zhī初chū九jiǔ爻yáo词cí于yú二èr义yì尚shàng可kě通tōng。然rán亦yì不bú如rú无wú望wàng义yì长zhǎng。虞yú翻fān谓wèi序xù卦guà复fù则zé不bú妄wàng矣yǐ。故gù以yǐ妄wàng为wéi亡wáng。岂qǐ知zhī杂zá卦guà云yún。无wú妄wàng灾zāi也yě。亦yì谓wèi无wú望wàng。无wú望wàng故gù灾zāi。韩hán康kāng伯bó云yún。序xù卦guà之zhī所suǒ明míng。非fēi易yì之zhī缊wēn。盖gài因yīn卦guà之zhī次cì。托tuō象xiàng以yǐ明míng义yì。专zhuān以yǐ孩hái卦guà次cì之zhī乱luàn。故gù其qí上shàng下xià卦guà绾wǎn合hé之zhī义yì。非fēi尽jìn可kě据jù以yǐ解jiě经jīng。如rú物wù不bú可kě以yǐ久jiǔ居jū其qí所suǒ。故gù受shòu之zhī以yǐ遯dùn。物wù不bú可kě以yǐ终zhōng壮zhuàng。故gù受shòu之zhī以yǐ晋jìn。如rú伤shāng于yú外wài者zhě必bì反fǎn其qí家jiā。如rú困kùn乎hū上shàng者zhě必bì反fǎn下xià。故gù受shòu之zhī以yǐ井jǐng。显xiǎn为wéi绾wǎn合hé之zhī词cí。其qí不bú能néng据jù以yǐ解jiě经jīng。亦yì明míng矣yǐ。此cǐ虞yú义yì之zhī失shī也yě。若ruò如rú崔cuī何hé等děng解jiě作zuò无wú虚xū妄wàng。无wú虚xū妄wàng者zhě。信xìn也yě。中zhōng孚fú也yě。中zhōng孚fú而ér信xìn。天tiān下xià岂qǐ有yǒu不bú利lì有yǒu攸yōu往wǎng者zhě哉zāi。尤yóu与yǔ彖tuàn传chuán不bú合hé。若ruò作zuò无wú望wàng。则zé皆jiē协xié也yě。西xī汉hàn时shí无wú不bú如rú是shì诂gǔ也yě。非fēi祗zhī易yì林lín也yě。至zhì东dōng汉hàn末mò。易yì失shī传chuán。始shǐ杂zá说shuō纷fēn歧qí矣yǐ。乃nǎi后hòu儒rú从cóng东dōng汉hàn者zhě多duō。则zé不bú可kě解jiě。

无wú妄wàng天tiān下xià雷léi行háng物wù与yǔ无wú妄wàng解jiě

物wù与yǔ无wú妄wàng者zhě。物wù咸xián失shī其qí所suǒ望wàng。京jīng房fáng易yì传chuán以yǐ为wéi大dà旱hàn之zhī卦guà。百bǎi谷gǔ草cǎo木mù咸xián就jiù枯kū槁gǎo。万wàn物wù皆jiē死sǐ。无wú所suǒ复fù望wàng。京jīng氏shì之zhī解jiě。无wú一yī字zì不bú从cóng象xiàng生shēng。艮gèn为wéi火huǒ。大dà离lí为wéi火huǒ。震zhèn为wéi百bǎi谷gǔ草cǎo木mù。而ér离lí为wéi枯kū槁gǎo。无wú云yún而ér雷léi。继jì以yǐ巽xùn风fēng。故gù万wàn物wù咸xián死sǐ。是shì以yǐ易yì林lín复fù之zhī无wú妄wàng云yún。踦jī牛niú伤shāng暑shǔ。不bú能néng成chéng亩mǔ。草cǎo莱lái不bú辟pì。年nián岁suì无wú有yǒu。坤kūn为wéi牛niú。离lí亦yì为wéi牛niú。伏fú大dà坎kǎn。坎kǎn蹇jiǎn。故gù曰yuē踦jī牛niú。艮gèn火huǒ离lí火huǒ。故gù伤shāng暑shǔ。即jí京jīng氏shì所suǒ谓wèi大dà旱hàn也yě。年nián岁suì无wú有yǒu。即jí京jīng氏shì所suǒ谓wèi万wàn物wù皆jiē死sǐ也yě。皆jiē以yǐ释shì物wù与yǔ无wú望wàng之zhī义yì也yě。又yòu无wú妄wàng之zhī革gé云yún。枯kū旱hàn三sān年nián。草cǎo莱lái不bú生shēng。革gé通tōng蒙méng。蒙méng上shàng艮gèn为wéi火huǒ。互hù离lí为wéi火huǒ。故gù曰yuē枯kū旱hàn。二èr至zhì上shàng与yǔ无wú妄wàng初chū至zhì四sì同tóng也yě。焦jiāo京jīng之zhī言yán。前qián后hòu如rú一yī。足zú见jiàn京jīng义yì皆jiē受shòu之zhī焦jiāo也yě。乃nǎi至zhì东dōng汉hàn。易yì象xiàng失shī传chuán。虞yú翻fān等děng既jì不bú知zhī艮gèn火huǒ象xiàng。又yòu不bú识shí大dà离lí象xiàng。诧chà大dà旱hàn之zhī说shuō之zhī无wú根gēn。谓wèi京jīng氏shì及jí俗sú儒rú失shī之zhī远yuǎn矣yǐ。独dú不bú思sī孔kǒng子zǐ彖tuàn传chuán。乃nǎi章zhāng解jiě句jù释shì卦guà词cí者zhě也yě。传chuán明míng曰yuē。不bú利lì有yǒu攸yōu往wǎng。无wú妄wàng之zhī往wǎng。何hé之zhī矣yǐ。若ruò作zuò无wú亡wáng。尚shàng何hé之zhī而ér不bú利lì。舍shě彖tuàn传chuán不bú从cóng。而ér从cóng序xù卦guà。是shì所suǒ谓wèi舍shě近jìn取qǔ远yuǎn。弃qì明míng就jiù暗àn者zhě也yě。后hòu李lǐ道dào平píng作zuò集jí解jiě卷juàn疏shū。又yòu疑yí京jīng氏shì大dà旱hàn之zhī说shuō本běn于yú无wú妄wàng灾zāi。仍réng未wèi得dé也yě。

无wú妄wàng六liù二èr不bú耕gēng获huò不bú菑zī畬yú则zé利lì有yǒu攸yōu往wǎng说shuō

彖tuàn曰yuē。不bú利lì有yǒu攸yōu往wǎng。传chuán曰yuē。无wú妄wàng之zhī往wǎng。何hé之zhī矣yǐ。皆jiē不bú利lì也yě。震zhèn为wéi耕gēng获huò。为wéi菑zī畬yú。艮gèn止zhǐ。故gù不bú耕gēng获huò。不bú菑zī畬yú。不bú利lì也yě。前qián临lín三sān阴yīn。阴yīn遇yù阴yīn则zé阻zǔ。亦yì不bú利lì。像xiàng曰yuē未wèi富fù。亦yì不bú利lì。乃nǎi曰yuē则zé利lì有yǒu攸yōu往wǎng。后hòu解jiě此cǐ者zhě。无wú论lùn若ruò何hé斡wò旋xuán。若ruò何hé委wěi曲qǔ。总zǒng不bú能néng协xié。案àn礼lǐ坊fāng记jì引yǐn此cǐ云yún。不bú耕gēng获huò。不bú菑zī畬yú。凶xiōng。多duō一yī凶xiōng字zì。既jì曰yuē凶xiōng。则zé不bú利lì也yě明míng矣yǐ。坊fāng记jì为wéi七qī十shí子zǐ所suǒ述shù易yì说shuō之zhī最zuì古gǔ者zhě。或huò据jù此cǐ。疑yí则zé为wéi凶xiōng之zhī讹é字zì。或huò又yòu疑yí此cǐ五wǔ字zì全quán为wéi衍yǎn文wén。愚yú则zé疑yí仍réng彖tuàn词cí之zhī不bú利lì有yǒu攸yōu往wǎng也yě。兹zī再zài证zhèng之zhī。易yì林lín复fù之zhī无wú妄wàng云yún。踦jī牛niú伤shāng暑shǔ。不bú能néng成chéng亩mǔ。草cǎo莱lái不bú辟pì。年nián岁suì无wú有yǒu。夫fū不bú能néng成chéng亩mǔ。草cǎo莱lái不bú辟pì。即jí不bú耕gēng获huò不bú菑zī畬yú也yě。年nián岁suì无wú有yǒu。即jí无wú望wàng也yě。又yòu未wèi济jì之zhī无wú妄wàng云yún。独dú立lì山shān颠diān。求qiú麋mí耕gēng田tián。草cǎo木mù不bú辟pì。秋qiū饥jī无wú年nián。艮gèn山shān。巽xùn高gāo。而ér干gàn为wéi首shǒu。故gù曰yuē独dú立lì山shān颠diān。艮gèn为wéi求qiú。震zhèn为wéi麋mí为wéi耕gēng。麋mí非fēi耕gēng田tián之zhī兽shòu而ér使shǐ之zhī耕gēng。故gù曰yuē草cǎo木mù不bú辟pì。释shì不bú耕gēng不bú菑zī也yě。秋qiū饥jī无wú年nián。仍réng无wú妄wàng也yě。凶xiōng也yě。与yǔ坊fāng记jì之zhī义yì如rú合hé符fú契qì。皆jiē不bú利lì也yě。虞yú翻fān谓wèi二èr应yīng五wǔ。故gù利lì往wǎng。然rán二èr五wǔ皆jiē当dāng位wèi。不bú能néng相xiàng升shēng降jiàng。谓wèi二èr孚fú五wǔ则zé可kě。谓wèi二èr往wǎng五wǔ则zé不bú可kě。况kuàng大dà畜chù九jiǔ三sān无wú应yīng。而ér亦yì曰yuē有yǒu攸yōu往wǎng。则zé利lì往wǎng之zhī不bú指zhǐ应yīng予yǔ明míng甚shèn。又yòu遯dùn初chū六liù有yǒu应yīng予yǔ。而ér爻yáo词cí曰yuē勿wù用yòng有yǒu攸yōu往wǎng。阴yīn遇yù阴yīn则zé阻zǔ。则zé攸yōu往wǎng之zhī与yǔ应yīng予yǔ无wú涉shè益yì明míng。此cǐ与yǔ未wèi济jì六liù三sān爻yáo词cí皆jiē有yǒu讹é误wù。不bú能néng强qiáng说shuō。

大dà畜chù利lì涉shè大dà川chuān解jiě

此cǐ与yǔ蛊gǔ之zhī利lì涉shè大dà川chuān同tóng也yě。蛊gǔ彖tuàn曰yuē。往wǎng有yǒu事shì也yě。坤kūn为wéi事shì。言yán阳yáng往wǎng得dé二èr阴yīn为wéi助zhù也yě。大dà畜chù彖tuàn曰yuē。应yīng乎hū天tiān也yě。五wǔ为wéi天tiān位wèi。亦yì言yán阳yáng往wǎng得dé五wǔ阴yīn为wéi应yīng也yě。大dà畜chù蛊gǔ自zì三sān以yǐ上shàng体tǐ同tóng也yě。皆jiē以yǐ坤kūn阴yīn为wéi大dà川chuān也yě。又yòu按àn易yì林lín与yǔ九jiǔ家jiā往wǎng往wǎng以yǐ干gàn为wéi河hé。大dà畜chù干gàn水shuǐ在zài下xià。中zhōng爻yáo震zhèn为wéi舟zhōu。舟zhōu在zài水shuǐ上shàng。利lì涉shè之zhī象xiàng。说shuō尤yóu通tōng也yě。

大dà畜chù九jiǔ二èr舆yú说shuō輹bú

旁páng通tōng萃cuì。萃cuì二èr至zhì四sì艮gèn。艮gèn为wéi覆fù震zhèn。震zhèn为wéi车chē为wéi輹bú。震zhèn覆fù。故gù脱tuō輹bú。震zhèn輹bú之zhī象xiàng。由yóu左zuǒ氏shì子zǐ夏xià传chuán寻xún得dé。义yì则zé易yì林lín用yòng覆fù也yě。

大dà畜chù九jiǔ三sān日rì闲xián舆yú卫wèi解jiě

晋jìn语yǔ。震zhèn。车chē也yě。左zuǒ传chuán闵mǐn元yuán年nián屯tún之zhī比bǐ。即jí震zhèn变biàn坤kūn。震zhèn变biàn坤kūn曰yuē车chē从cóng马mǎ。是shì以yǐ震zhèn为wéi车chē也yě。大dà畜chù九jiǔ三sān之zhī舆yú卫wèi。亦yì以yǐ震zhèn为wéi车chē。明míng矣yǐ。曰yuē闲xián舆yú卫wèi者zhě。干gàn为wéi日rì。震zhèn利lì往wǎng。故gù曰yuē日rì闲xián。乃nǎi自zì东dōng汉hàn以yǐ来lái。祗zhī知zhī坤kūn为wéi大dà舆yú。无wú以yǐ震zhèn象xiàng诂gǔ舆yú卫wèi者zhě。左zuǒ氏shì虽suī明míng言yán。不bú信xìn也yě。兹zī易yì大dà畜chù之zhī明míng夷yí云yún。车chē驰chí□ 击jī。明míng夷yí上shàng坤kūn。三sān至zhì五wǔ震zhèn。坤kūn车chē震zhèn车chē。故gù曰yuē□ 击jī。又yòu噬shì嗑kē之zhī震zhèn云yún。车chē虽suī驾jià。亦yì以yǐ震zhèn为wéi车chē。可kě见jiàn大dà畜chù亦yì以yǐ互hù震zhèn为wéi车chē。不bú必bì以yǐ坤kūn为wéi车chē。易yì例lì有yǒu明míng象xiàng即jí不bú用yòng伏fú也yě。

大dà畜chù九jiǔ三sān上shàng合hé志zhì解jiě

大dà畜chù九jiǔ三sān云yún。利lì有yǒu攸yōu往wǎng。阳yáng遇yù阴yīn则zé通tōng也yě。利lì往wǎng即jí利lì涉shè大dà川chuān也yě。而ér知zhī者zhě鲜xiān。至zhì小xiǎo象xiàng上shàng合hé志zhì之zhī义yì。自zì东dōng汉hàn以yǐ来lái。即jí晦huì而ér不bú明míng。三sān阳yáng。上shàng亦yì阳yáng。志zhì如rú何hé合hé。虞yú翻fān知zhī其qí然rán也yě。谓wèi五wǔ已yǐ之zhī正zhèng为wéi阳yáng。上shàng复fù之zhī正zhèng为wéi阴yīn。成chéng坎kǎn。坎kǎn为wéi志zhì。三sān应yīng上shàng为wéi合hé志zhì。一yī变biàn不bú足zú而ér再zài变biàn。其qí为wéi曲qǔ解jiě。不bú待dài辨biàn矣yǐ。然rán后hòu之zhī治zhì汉hàn易yì者zhě。窘jiǒng无wú他tā说shuō。不bú得dé不bú从cóng也yě。兹zī以yǐ易yì林lín阴yīn阳yáng相xiàng遇yù则zé吉jí之zhī义yì推tuī之zhī。三sān临lín二èr阴yīn。故gù利lì往wǎng。上shàng谓wèi四sì五wǔ。非fēi上shàng九jiǔ也yě。易yì凡fán在zài前qián者zhě皆jiē曰yuē上shàng。节jiē六liù四sì亨hēng。像xiàng曰yuē。承chéng上shàng道dào也yě。上shàng谓wèi九jiǔ五wǔ。阴yīn遇yù阳yáng故gù亨hēng。升shēng初chū六liù大dà吉jí。像xiàng曰yuē。上shàng合hé志zhì也yě。言yán初chū六liù与yǔ九jiǔ二èr九jiǔ三sān合hé志zhì。阴yīn遇yù阳yáng故gù吉jí。在zài前qián故gù谓wèi之zhī上shàng。若ruò六liù四sì与yǔ上shàng六liù皆jiē阴yīn。不bú相xiàng应yīng。如rú何hé合hé志zhì。知zhī升shēng上shàng之zhī指zhǐ二èr三sān。则zé知zhī大dà畜chù之zhī上shàng之zhī确què指zhǐ四sì五wǔ也yě明míng矣yǐ。升shēng互hù坎kǎn。故gù曰yuē志zhì。大dà畜chù互hù离lí。伏fú坎kǎn。故gù亦yì曰yuē志zhì。后hòu人rén不bú知zhī易yì能néng解jiě易yì。必bì以yǐ上shàng为wéi上shàng九jiǔ。故gù永yǒng不bú能néng通tōng。又yòu无wú妄wàng初chū九jiǔ云yún。往wǎng吉jí得dé志zhì。往wǎng吉jí即jí利lì有yǒu攸yōu往wǎng。得dé志zhì即jí合hé志zhì。亦yì以yǐ前qián临lín二èr阴yīn。非fēi谓wèi应yīng四sì也yě。无wú妄wàng初chū至zhì四sì。与yǔ大dà畜chù三sān至zhì上shàng。体tǐ同tóng也yě。仍réng以yǐ易yì解jiě易yì也yě。

颐yí名míng解jiě

先xiān天tiān震zhèn东dōng北běi。后hòu天tiān艮gèn东dōng北běi。故gù取qǔ象xiàng上shàng下xià相xiàng合hé。先xiān动dòng而ér后hòu止zhǐ。即jí先xiān震zhèn后hòu艮gèn也yě。易yì林lín说shuō坎kǎn云yún。丑chǒu寅yín不bú徙xǐ。即jí震zhèn艮gèn合hé居jū。震zhèn艮gèn合hé居jū即jí颐yí也yě。

颐yí象xiàng君jun1子zǐ慎shèn言yán语yǔ节jiē饮yǐn食shí解jiě

荀xún爽shuǎng谓wèi。雷léi为wéi号hào令lìng。今jīn在zài山shān中zhōng闭bì藏cáng。故gù慎shèn言yán语yǔ。雷léi动dòng于yú下xià。以yǐ阳yáng食shí阴yīn。艮gèn以yǐ止zhǐ之zhī。故gù节jiē饮yǐn食shí。言yán出chū乎hū身shēn。加jiā乎hū民mín。慎shèn言yán语yǔ。所suǒ以yǐ养yǎng人rén也yě。饮yǐn食shí不bú节jiē。残cán贼zéi群qún生shēng。故gù节jiē饮yǐn食shí以yǐ养yǎng物wù。其qí诂gǔ既jì肤fū浅qiǎn不bú当dāng。清qīng儒rú多duō祖zǔ述shù荀xún氏shì者zhě。更gèng无wú他tā解jiě。兹zī以yǐ易yì林lín证zhèng之zhī。宜yí慎shèn宜yí节jiē之zhī故gù。则zé以yǐ正zhèng覆fù两liǎng震zhèn相xiàng对duì也yě。震zhèn为wéi言yán语yǔ。人rén知zhī之zhī。震zhèn为wéi口kǒu舌shé。能néng饮yǐn食shí。或huò疑yí之zhī。乃nǎi易yì林lín井jǐng之zhī师shī云yún。长zhǎng舌shé作zuò凶xiōng。是shì震zhèn亦yì为wéi舌shé。与yǔ兑duì同tóng。特tè形xíng较jiào长zhǎng耳ěr。言yán语yǔ饮yǐn食shí之zhī象xiàng既jì定dìng。则zé慎shèn节jiē可kě得dé言yán矣yǐ。按àn易yì林lín复fù之zhī颐yí云yún。噂zǔn噂zǔn所suǒ言yán。诗shī毛máo传chuán。噂zǔn。对duì语yǔ也yě。颐yí象xiàng也yě。晋jìn之zhī艮gèn云yún。学xué灵líng三sān年nián。圣shèng且qiě聪cōng明míng。学xué灵líng者zhě。小xiǎo儿ér学xué言yán语yǔ也yě。艮gèn为wéi小xiǎo子zǐ。艮gèn三sān至zhì上shàng两liǎng震zhèn相xiàng对duì。亦yì颐yí也yě。下xià言yán一yī出chū。上shàng即jí如rú言yán而ér反fǎn。君jun1子zǐ出chū言yán为wéi天tiān下xià法fǎ。安ān得dé不bú慎shèn。又yòu履lǚ之zhī蒙méng云yún。两liǎng人rén相xiàng伴bàn。震zhèn为wéi人rén。正zhèng覆fù震zhèn。故gù曰yuē两liǎng人rén。相xiàng与yǔ悖bèi戾lì。心xīn乖guāi不bú同tóng。讼sòng争zhēng哅xiōng哅xiōng。蒙méng二èr至zhì上shàng亦yì两liǎng震zhèn相xiàng对duì。亦yì颐yí也yě。相xiàng对duì即jí相xiàng背bèi。故gù曰yuē背bèi戾lì。曰yuē讼sòng争zhēng。悖bèi戾lì讼sòng争zhēng。又yòu安ān得dé不bú慎shèn。故gù曰yuē慎shèn言yán语yǔ。至zhì节jiē饮yǐn食shí。按àn易yì林lín未wèi济jì之zhī颐yí云yún。龈yín龈yín囓niè囓niè,贫pín鬼guǐ相xiàng责zé。以yǐ上shàng下xià两liǎng震zhèn口kǒu相xiàng对duì。故gù曰yuē龈yín囓niè。又yòu丰fēng之zhī坎kǎn云yún。两liǎng狗gǒu同tóng室shì。相xiàng囓niè争zhēng食shí。以yǐ坎kǎn二èr至zhì五wǔ正zhèng反fǎn两liǎng艮gèn。即jí两liǎng震zhèn。亦yì颐yí也yě。故gù曰yuē两liǎng狗gǒu。故gù曰yuē相xiàng啮niè。盖gài饮yǐn食shí者zhě。人rén之zhī所suǒ争zhēng。两liǎng口kǒu相xiàng对duì。争zhēng象xiàng尤yóu着zhe。争zhēng则zé怒nù。怒nù则zé斗dòu。能néng节jiē则zé争zhēng端duān息xī矣yǐ。故gù节jiē饮yǐn食shí。至zhì慎shèn与yǔ节jiē之zhī象xiàng。艮gèn多duō节jiē。见jiàn说shuō卦guà。艮gèn止zhǐ。为wéi慎shèn学xué易yì者zhě类lèi能néng知zhī之zhī。然rán谓wèi慎shèn与yǔ节jiē之zhī象xiàng。由yóu艮gèn而ér取qǔ则zé可kě专zhuān以yǐ艮gèn为wéi义yì。则zé肤fū末mò矣yǐ。损sǔn象xiàng云yún。君jun1子zǐ以yǐ惩chéng忿fèn窒zhì欲yù。惩chéng忿fèn即jí慎shèn言yán语yǔ。窒zhì俗sú即jí节jiē饮yǐn食shí。损sǔn二èr至zhì上shàng亦yì颐yí也yě。可kě互hù为wéi脚jiǎo注zhù也yě。焦jiāo循xún作zuò易yì通tōng释shì。徒tú牵qiān挛luán卦guà变biàn。至zhì于yú易yì旨zhǐ真zhēn通tōng者zhě。反fǎn多duō不bú释shì。岂qǐ不bú异yì哉zāi。颐yí象xiàng曰yuē。道dào大dà悖bèi也yě。即jí谓wèi正zhèng反fǎn两liǎng艮gèn震zhèn相xiàng背bèi。

颐yí初chū九jiǔ灵líng龟guī象xiàng

自zì易yì象xiàng失shī传chuán。于yú是shì虞yú翻fān等děng拘jū于yú说shuō卦guà。以yǐ坎kǎn为wéi水shuǐ。不bú知zhī坤kūn亦yì为wéi水shuǐ。以yǐ干gàn为wéi金jīn。不bú知zhī艮gèn亦yì为wéi金jīn。以yǐ坎kǎn为wéi月yuè。不bú知zhī兑duì亦yì为wéi月yuè。以yǐ坤kūn为wéi牛niú。不bú知zhī离lí亦yì为wéi牛niú。离lí牛niú虽suī见jiàn于yú卦guà辞cí。见jiàn于yú左zuǒ传chuán。不bú信xìn也yě。以yǐ坤kūn为wéi舆yú。不bú知zhī震zhèn亦yì为wéi舆yú。震zhèn车chē虽suī见jiàn于yú爻yáo辞cí。见jiàn于yú左zuǒ氏shì内nèi外wài传chuán。不bú信xìn也yě。以yǐ离lí为wéi甲jiǎ兵bīng。因yīn而ér以yǐ离lí为wéi斧fǔ为wéi矢shǐ。不bú知zhī易yì凡fán言yán斧fǔ者zhě皆jiē指zhǐ兑duì。言yán矢shǐ皆jiē指zhǐ坎kǎn。以yǐ离lí为wéi雉zhì。因yīn而ér以yǐ离lí为wéi鸿hóng为wéi鹤hè。不bú知zhī易yì之zhī言yán鸿hóng指zhǐ艮gèn震zhèn。言yán鹤hè专zhuān指zhǐ震zhèn。以yǐ离lí为wéi火huǒ。不bú知zhī艮gèn亦yì为wéi火huǒ。以yǐ离lí为wéi日rì。不bú知zhī干gàn亦yì为wéi日rì。以yǐ离lí为wéi龟guī。不bú知zhī艮gèn阳yáng在zài上shàng亦yì为wéi龟guī。至zhì于yú易yì用yòng旁páng通tōng。汉hàn魏wèi人rén察chá见jiàn者zhě已yǐ少shǎo。然rán尚shàng偶ǒu有yǒu之zhī。若ruò覆fù象xiàng。则zé无wú一yī人rén能néng知zhī矣yǐ。自zì覆fù象xiàng失shī传chuán。于yú是shì革gé九jiǔ四sì改gǎi命mìng之zhī改gǎi字zì。巽xùn上shàng九jiǔ丧sàng斧fǔ之zhī丧sàng字zì。随suí初chū九jiǔ官guān有yǒu渝yú之zhī渝yú字zì。颐yí初chū九jiǔ舍shě尔ěr灵líng龟guī之zhī舍shě字zì。其qí义yì遂suí无wú有yǒu通tōng者zhě。兹zī按àn易yì林lín灵líng龟guī之zhī象xiàng。正zhèng以yǐ艮gèn耳ěr。易yì林lín归guī妹mèi之zhī剥bāo云yún。灵líng龟guī陆lù处chù。以yǐ艮gèn为wéi龟guī也yě。又yòu需xū之zhī观guān云yún。鱼yú鳖biē倾qīng倒dǎo。则zé以yǐ观guān之zhī互hù艮gèn为wéi鳖biē。又yòu复fù之zhī咸xián云yún。买mǎi鳖biē失shī鱼yú。则zé以yǐ咸xián之zhī下xià艮gèn为wéi鳖biē。又yòu干gàn之zhī井jǐng云yún。鼋yuán鸣míng歧qí山shān。鳖biē应yīng山shān渊yuān。井jǐng通tōng噬shì嗑kē。噬shì嗑kē初chū至zhì四sì正zhèng覆fù震zhèn。故gù曰yuē鸣míng曰yuē应yīng。正zhèng覆fù艮gèn。故gù曰yuē鼋yuán曰yuē鳖biē曰yuē山shān。坤kūn为wéi渊yuān。阳yáng居jū在zài下xià。故gù曰yuē山shān渊yuān。言yán艮gèn鼋yuán鸣míng用yòng反fǎn震zhèn。于yú山shān上shàng。艮gèn鳖biē用yòng反fǎn艮gèn。应yīng于yú坤kūn渊yuān之zhī下xià也yě。与yǔ中zhōng孚fú之zhī鸣míng鹤hè在zài阴yīn其qí子zǐ和hé之zhī义yì同tóng也yě。全quán用yòng覆fù也yě。颐yí初chū九jiǔ之zhī舍shě尔ěr灵líng龟guī。艮gèn为wéi龟guī。初chū九jiǔ艮gèn覆fù。故gù曰yuē舍shě尔ěr灵líng龟guī。与yǔ巽xùn上shàng九jiǔ之zhī丧sàng斧fǔ。革gé九jiǔ四sì之zhī改gǎi命mìng义yì同tóng也yě。皆jiē用yòng覆fù也yě。至zhì于yú损sǔn六liù五wǔ之zhī龟guī。益yì六liù二èr之zhī龟guī。亦yì皆jiē以yǐ艮gèn为wéi龟guī。而ér六liù五wǔ六liù五wǔ皆jiē有yǒu应yīng。故gù曰yuē益yì。自zì艮gèn龟guī之zhī象xiàng失shī传chuán。于yú是shì虞yú翻fān谓wèi颐yí初chū从cóng晋jìn四sì来lái。晋jìn离lí象xiàng毁huǐ。故gù曰yuē舍shě。益yì则zé命mìng三sān变biàn成chéng成chéng离lí龟guī。损sǔn则zé先xiān使shǐ二èr变biàn五wǔ变biàn。再zài使shǐ三sān变biàn成chéng离lí为wéi龟guī。圣shèng人rén制zhì词cí。不bú取qǔ原yuán有yǒu象xiàng。而ér取qǔ一yī变biàn再zài变biàn三sān变biàn后hòu之zhī象xiàng。非fēi虞yú氏shì。无wú此cǐ说shuō矣yǐ。此cǐ亦yì王wáng弼bì易yì风fēng行háng之zhī一yī因yīn也yě。然rán虞yú氏shì必bì如rú此cǐ者zhě。则zé以yǐ易yì无wú象xiàng外wài字zì也yě。易yì无wú象xiàng外wài字zì。东dōng汉hàn人rén尚shàng知zhī之zhī。王wáng弼bì以yǐ后hòu则zé微wēi茫máng矣yǐ。鼎dǐng九jiǔ三sān当dāng位wèi。虞yú氏shì竟jìng背bèi其qí之zhī正zhèng之zhī说shuō。令lìng三sān变biàn阴yīn。

颐yí六liù五wǔ不bú可kě涉shè大dà川chuān上shàng九jiǔ利lì涉shè大dà川chuān解jiě

此cǐ与yǔ大dà畜chù三sān与yǔ上shàng合hé志zhì义yì通tōng。大dà畜chù三sān临lín二èr阴yīn。故gù利lì往wǎng。上shàng乘chéng二èr阴yīn。故gù道dào大dà行háng。阳yáng遇yù阴yīn则zé通tōng也yě。颐yí六liù二èr前qián临lín三sān阴yīn。故gù征zhēng凶xiōng。六liù五wǔ下xià乘chéng三sān阴yīn。故gù不bú可kě涉shè。阴yīn遇yù阴yīn则zé阻zǔ也yě。故gù象xiàng只zhī戒jiè其qí顺shùn上shàng。顺shùn上shàng。阴yīn遇yù阳yáng也yě。至zhì上shàng九jiǔ下xià乘chéng四sì阴yīn。故gù利lì涉shè。与yǔ大dà畜chù上shàng九jiǔ同tóng。阳yáng得dé阴yīn则zé通tōng也yě。此cǐ以yǐ坤kūn为wéi大dà川chuān。至zhì为wéi明míng白bái矣yǐ。乃nǎi二èr千qiān年nián来lái坤kūn水shuǐ之zhī象xiàng失shī传chuán。必bì以yǐ坎kǎn为wéi大dà川chuān。五wǔ变biàn不bú能néng成chéng坎kǎn。上shàng变biàn亦yì不bú能néng成chéng坎kǎn。必bì五wǔ上shàng全quán变biàn乃nǎi成chéng坎kǎn。坎kǎn象xiàng成chéng而ér利lì涉shè不bú利lì小xiǎo不bú知zhī属shǔ何hé爻yáo。后hòu儒rú治zhì汉hàn易yì者zhě虽suī多duō。不bú主zhǔ虞yú翻fān不bú能néng解jiě也yě。易yì义yì晦huì茫máng至zhì此cǐ。非fēi易yì林lín。孰shú能néng正zhèng之zhī。

大dà过guò九jiǔ二èr枯kū杨yáng生shēng稊tí老lǎo夫fū得dé其qí女nǚ妻qī解jiě

此cǐ其qí义yì亦yì二èr千qiān年nián长zhǎng夜yè矣yǐ。因yīn易yì说shuō失shī传chuán。旁páng通tōng之zhī义yì不bú明míng。不bú知zhī雷léi风fēng相xiàng薄báo。凝níng合hé为wéi一yī。遇yù其qí雌cí必bì获huò其qí雄xióng。此cǐ立lì竿gān而ér彼bǐ必bì有yǒu影yǐng也yě。大dà过guò对duì像xiàng颐yí。颐yí为wéi大dà离lí。离lí。科kē上shàng槁gǎo。故gù曰yuē枯kū。非fēi以yǐ干gàn老lǎo为wéi枯kū也yě。凡fán易yì林lín言yán枯kū者zhě。无wú不bú属shǔ离lí。豫yù之zhī履lǚ云yún。枯kū槁gǎo腐fǔ蠹dù。谦qiān之zhī渐jiàn云yún。万wàn物wù空kōng枯kū。皆jiē指zhǐ离lí象xiàng。然rán犹yóu可kě曰yuē此cǐ非fēi大dà离lí也yě。乃nǎi泰tài之zhī节jiē云yún。自zì令lìng枯kū槁gǎo。泰tài之zhī艮gèn云yún。物wù病bìng焦jiāo枯kū。节jiē二èr至zhì五wǔ。艮gèn三sān至zhì上shàng。皆jiē大dà离lí。亦yì皆jiē曰yuē枯kū。然rán犹yóu可kě谓wèi卦guà象xiàng与yǔ颐yí与yǔ大dà过guò不bú同tóng也yě。乃nǎi泰tài之zhī咸xián云yún。老lǎo杨yáng日rì衰shuāi。条tiáo多duō枯kū枝zhī。咸xián与yǔ损sǔn对duì。咸xián二èr至zhì上shàng大dà过guò。损sǔn二èr至zhì上shàng颐yí也yě。前qián数shù卦guà皆jiē以yǐ离lí为wéi枯kū。此cǐ枯kū枝zhī亦yì用yòng损sǔn之zhī大dà离lí也yě明míng矣yǐ。像xiàng同tóng语yǔ同tóng。此cǐ不bú啻chì焦jiāo氏shì之zhī特tè解jiě大dà过guò爻yáo词cí矣yǐ。虞yú翻fān等děng误wù用yòng象xiàng。以yǐ干gàn老lǎo为wéi枯kū。岂qǐ知zhī必bì以yǐ离lí为wéi枯kū者zhě。离lí中zhōng虚xū故gù枯kū。干gàn为wéi实shí为wéi金jīn玉yù。虽suī老lǎo不bú枯kū也yě。虞yú又yòu谓wèi卦guà为wéi大dà过guò。故gù五wǔ过guò二èr应yīng初chū。二èr过guò五wǔ应yīng上shàng。尤yóu为wéi荒huāng谬miù。失shī古gǔ易yì例lì。

至zhì于yú老lǎo夫fū。则zé用yòng对duì像xiàng震zhèn也yě。易yì林lín夬guài之zhī复fù云yún。姬jī姜jiāng欢huān悦yuè。二èr姓xìng为wéi婚hūn。复fù震zhèn为wéi周zhōu。故gù曰yuē姬jī。姜jiāng者zhě齐qí姓xìng。巽xùn齐qí。故gù曰yuē姜jiāng。是shì易yì林lín见jiàn震zhèn即jí言yán巽xùn也yě。又yòu坎kǎn之zhī革gé云yún。少shǎo女nǚ无wú夫fū。革gé互hù巽xùn。故gù曰yuē少shǎo女nǚ。震zhèn伏fú。故gù曰yuē无wú夫fū。又yòu坤kūn之zhī同tóng人rén云yún。长zhǎng男nán少shǎo女nǚ。相xiàng向xiàng共gòng语yǔ。同tóng人rén中zhōng爻yáo巽xùn。伏fú震zhèn。故gù曰yuē长zhǎng男nán少shǎo女nǚ。是shì易yì林lín见jiàn巽xùn即jí言yán震zhèn也yě。震zhèn夫fū巽xùn妇fù。合hé而ér不bú分fèn。以yǐ是shì推tuī大dà过guò之zhī老lǎo夫fū女nǚ妻qī。易yì亦yì见jiàn巽xùn即jí言yán震zhèn也yě。震zhèn为wéi夫fū。坤kūn逆nì行háng。见jiàn前qián。自zì上shàng而ér下xià。在zài上shàng者zhě少shǎo。在zài下xià者zhě老lǎo。时shí有yǒu异yì也yě。故gù曰yuē老lǎo夫fū。易yì林lín云yún二èr姓xìng为wéi婚hūn。正zhèng释shì此cǐ也yě。故gù曰yuē。老lǎo夫fū得dé其qí女nǚ妻qī。女nǚ妻qī者zhě。少shǎo妻qī巽xùn也yě。易yì林lín观guān之zhī屯tún革gé之zhī复fù皆jiē云yún。愧kuì我wǒ少shǎo姬jī。是shì皆jiē以yǐ对duì像xiàng巽xùn为wéi少shǎo姬jī也yě。他tā若ruò同tóng人rén之zhī涣huàn云yún少shǎo齐qí在zài门mén。无wú妄wàng之zhī大dà壮zhuàng亦yì云yún。大dà壮zhuàng通tōng观guān。是shì皆jiē以yǐ巽xùn为wéi少shǎo。少shǎo齐qí者zhě。左zuǒ传chuán昭zhāo二èr年nián晋jìn人rén谓wèi之zhī少shǎo齐qí是shì也yě。是shì巽xùn为wéi女nǚ妻qī之zhī确què解jiě也yě。易yì合hé本běn象xiàng对duì像xiàng言yán。易yì林lín每měi本běn之zhī以yǐ为wéi常cháng例lì。二èr千qiān年nián来lái解jiě此cǐ者zhě。惟wéi一yī俞yú樾yuè知zhī用yòng旁páng通tōng。识shí过guò前qián儒rú甚shèn远yuǎn。而ér于yú老lǎo少shǎo之zhī故gù。仍réng不bú能néng通tōng。则zé以yǐ干gàn顺shùn坤kūn逆nì之zhī理lǐ不bú明míng也yě。

大dà过guò九jiǔ五wǔ枯kū杨yáng生shēng华huá老lǎo妇fù得dé其qí士shì夫fū解jiě

自zì虞yú翻fān不bú知zhī华huá象xiàng。清qīng惠huì栋dòng以yǐ柔róu在zài上shàng为wéi华huá。焦jiāo循xún以yǐ震zhèn敷fū为wéi华huá。皆jiē于yú象xiàng不bú合hé。按àn易yì林lín大dà壮zhuàng之zhī夬guài云yún。桃táo李lǐ华huá实shí。是shì以yǐ反fǎn巽xùn为wéi桃táo李lǐ。伏fú艮gèn为wéi果guǒ实shí。兑duì为wéi华huá也yě。夬guài与yǔ大dà过guò二èr至zhì上shàng体tǐ同tóng也yě。又yòu咸xián之zhī噬shì嗑kē云yún。枯kū亦yì以yǐ离lí为wéi枯kū。树shù不bú华huá。言yán兑duì象xiàng伏fú也yě。又yòu巽xùn之zhī兑duì云yún。华huá叶yè将jiāng将jiāng。重zhòng兑duì。故gù曰yuē将jiāng将jiāng。亦yì以yǐ兑duì为wéi华huá。盖gài兑duì悦yuè。华huá形xíng又yòu像xiàng兑duì也yě。故gù以yǐ兑duì为wéi华huá。易yì象xiàng失shī传chuán。东dōng汉hàn人rén不bú知zhī。后hòu治zhì汉hàn易yì者zhě亦yì不bú知zhī矣yǐ。至zhì老lǎo妇fù。荀xún爽shuǎng但dàn以yǐ数shù多duō少shǎo为wéi老lǎo少shǎo。固gù非fēi。虞yú翻fān以yǐ巽xùn初chū为wéi老lǎo妇fù。尤yóu谬miù。乃nǎi虞yú翻fān不bú自zì知zhī其qí谬miù。反fǎn詈lì马mǎ荀xún为wéi俗sú儒rú。南nán迁qiān不bú返fǎn。祸huò有yǒu由yóu矣yǐ。揆kuí其qí故gù。皆jiē由yóu旁páng通tōng之zhī说shuō失shī传chuán也yě。按àn易yì林lín旅lǚ之zhī大dà壮zhuàng云yún。独dú夫fū老lǎo妇fù。不bú能néng生shēng子zǐ。大dà壮zhuàng上shàng震zhèn。故gù曰yuē独dú夫fū。互hù兑duì。故gù曰yuē老lǎo妇fù。又yòu需xū之zhī剥bāo云yún。孤gū竹zhú之zhī墟xū。老lǎo妇fù亡wáng夫fū。剥bāo通tōng夬guài。夬guài上shàng兑duì。亦yì以yǐ兑duì为wéi老lǎo妇fù。此cǐ皆jiē大dà过guò兑duì为wéi老lǎo妇fù之zhī确què诂gǔ也yě。兑duì虽suī为wéi少shǎo女nǚ。而ér与yǔ干gàn连lián。干gàn顺shùn行háng。自zì下xià而ér上shàng。在zài下xià者zhě少shǎo。在zài上shàng者zhě老lǎo。时shí不bú同tóng也yě。非fēi乾qián坤kūn概gài称chēng老lǎo。初chū与yǔ上shàng无wú别bié也yě。故gù曰yuē。老lǎo妇fù得dé其qí士shì夫fū。士shì夫fū者zhě。对duì像xiàng艮gèn也yě。凡fán男nán女nǚ六liù子zǐ。无wú不bú为wéi夫fū妇fù。艮gèn为wéi小xiǎo子zǐ为wéi少shǎo男nán。故gù称chēng士shì夫fū。虞yú翻fān谓wèi兑duì为wéi少shǎo。大dà壮zhuàng震zhèn为wéi夫fū。故gù称chēng士shì夫fū。似sì不bú然rán也yě。易yì林lín每měi以yǐ兑duì为wéi老lǎo妇fù。巽xùn为wéi少shǎo姬jī。皆jiē本běn大dà过guò。

此cǐ二èr爻yáo义yì之zhī所suǒ以yǐ晦huì茫máng至zhì今jīn者zhě。一yī由yóu于yú旁páng通tōng之zhī失shī传chuán。徒tú于yú本běn象xiàng求qiú。而ér忘wàng本běn象xiàng之zhī有yǒu对duì象xiàng。次cì由yóu于yú阳yáng顺shùn阴yīn逆nì之zhī理lǐ失shī传chuán。阳yáng顺shùn行háng。故gù下xià少shǎo上shàng老lǎo。阴yīn逆nì行háng。故gù上shàng少shǎo下xià老lǎo。顺shùn逆nì之zhī理lǐ不bú明míng。故gù说shuō九jiǔ二èr而ér合hé者zhě。推tuī之zhī九jiǔ五wǔ则zé龃jǔ龉yǔ矣yǐ。说shuō九jiǔ五wǔ而ér合hé者zhě。施shī之zhī九jiǔ二èr则zé背bèi戾lì矣yǐ。次cì由yóu于yú不bú知zhī易yì象xiàng正zhèng覆fù之zhī妙miào用yòng。凡fán易yì像xiàng有yǒu回huí环huán往wǎng复fù者zhě。易yì词cí亦yì必bì回huí环huán往wǎng复fù。蒙méng二èr至zhì上shàng正zhèng覆fù两liǎng艮gèn相xiàng对duì。故gù易yì曰yuē非fēi我wǒ求qiú童tóng蒙méng。童tóng蒙méng求qiú我wǒ。泰tài小xiǎo往wǎng大dà来lái。否fǒu大dà往wǎng小xiǎo来lái。随suí初chū至zhì四sì正zhèng反fǎn皆jiē艮gèn震zhèn。故gù六liù二èr曰yuē系xì小xiǎo子zǐ失shī丈zhàng夫fū。六liù三sān则zé曰yuē系xì丈zhàng夫fū失shī小xiǎo子zǐ。大dà过guò正zhèng反fǎn皆jiē巽xùn。故gù皆jiē曰yuē杨yáng。九jiǔ二èr在zài下xià则zé生shēng稊tí。九jiǔ五wǔ在zài上shàng则zé生shēng华huá。对duì像xiàng颐yí体tǐ坤kūn。坤kūn逆nì。故gù下xià震zhèn为wéi老lǎo夫fū。上shàng艮gèn为wéi士shì夫fū。大dà过guò体tǐ干gàn。干gàn顺shùn。故gù在zài下xià为wéi女nǚ妻qī。在zài上shàng为wéi老lǎo妇fù。二èr千qiān年nián之zhī疑yí狱yù。划huá然rán而ér解jiě。非fēi易yì林lín。孰shú能néng阐chǎn明míng之zhī。

大dà过guò死sǐ卦guà及jí为wéi大dà象xiàng坎kǎn之zhī证zhèng

东dōng汉hàn人rén因yīn系xì辞cí以yǐ大dà过guò象xiàng棺guān椁guǒ。故gù谓wèi大dà过guò为wéi死sǐ卦guà。兹zī易yì林lín明míng夷yí之zhī大dà过guò云yún。言yán笑xiào未wèi毕bì。忧yōu来lái暴bào卒zú。是shì亦yì以yǐ大dà过guò为wéi死sǐ卦guà也yě。坎kǎn为wéi忧yōu。并bìng以yǐ大dà过guò为wéi大dà坎kǎn也yě。他tā若ruò遇yù大dà过guò言yán雨yǔ言yán忧yōu言yán水shuǐ者zhě。尚shàng不bú可kě胜shèng数shù。皆jiē指zhǐ大dà坎kǎn。故gù吾wú谓wèi汉hàn儒rú不bú言yán大dà象xiàng者zhě。祗zhī东dōng汉hàn儒rú也yě。

大dà过guò上shàng六liù过guò涉shè灭miè顶dǐng

此cǐ易yì明míng以yǐ大dà过guò为wéi大dà坎kǎn也yě。六liù在zài上shàng。故gù曰yuē过guò涉shè。干gàn为wéi首shǒu。故gù曰yuē顶dǐng。干gàn为wéi阴yīn所suǒ包bāo不bú见jiàn。故gù曰yuē灭miè顶dǐng。易yì林lín夬guài之zhī大dà过guò云yún。久jiǔ阴yīn霖lín雨yǔ。坎kǎn为wéi雨yǔ。即jí以yǐ大dà过guò为wéi大dà坎kǎn。仍réng本běn之zhī易yì也yě。

坎kǎn上shàng六liù系xì用yòng徽huī纆mò寘tián于yú丛cóng棘jí解jiě

虞yú云yún。徽huī纆mò。黑hēi索suǒ也yě。丛cóng棘jí。狱yù外wài种zhǒng九jiǔ棘jí。坎kǎn为wéi狱yù。言yán拘jū系xì入rù狱yù也yě。后hòu来lái解jiě者zhě。大dà概gài皆jiē从cóng虞yú说shuō。惟wéi张zhāng惠huì言yán谓wèi。狱yù外wài种zhǒng棘jí。于yú经jīng无wú考kǎo。不bú知zhī虞yú何hé据jù。按àn易yì林lín复fù之zhī坎kǎn云yún。桎zhì梏gù拘jū获huò。身shēn入rù牢láo狱yù。髡kūn刑xíng受shòu法fǎ。终zhōng不bú得dé释shì。不bú啻chì特tè解jiě此cǐ爻yáo词cí也yě。桎zhì梏gù拘jū获huò。即jí系xì用yòng徽huī纆mò也yě。身shēn入rù牢láo狱yù。即jí寘tián于yú丛cóng棘jí也yě。终zhōng不bú得dé释shì。即jí三sān年nián不bú得dé也yě。虞yú解jiě与yǔ易yì林lín同tóng也yě。寘tián于yú丛cóng棘jí。言yán牢láo狱yù之zhī危wēi苦kǔ似sì之zhī。不bú必bì定dìng狱yù外wài有yǒu棘jí。坎kǎn象xiàng本běn为wéi棘jí也yě。至zhì徽huī纆mò之zhī象xiàng。坎kǎn为wéi矫jiǎo揉róu。物wù之zhī能néng矫jiǎo揉róu者zhě。莫mò过guò于yú绳shéng索suǒ。不bú必bì若ruò仲zhòng翔xiáng以yǐ卦guà变biàn为wéi穿chuān凿záo。用yòng观guān巽xùn也yě。

此cǐ爻yáo自zì来lái皆jiē以yǐ罪zuì人rén入rù狱yù为wéi解jiě。然rán云yún三sān年nián不bú得dé。不bú得dé者zhě。事shì无wú功gōng也yě。似sì非fēi罪zuì人rén入rù狱yù之zhī象xiàng。张zhāng惠huì言yán亦yì疑yí其qí非fēi入rù狱yù。按àn虞yú氏shì云yún。徽huī纆mò。黑hēi索suǒ也yě。黑hēi索suǒ即jí绳shéng墨mò也yě。书shū木mù从cóng绳shéng则zé正zhèng。离lí骚sāo。循xún绳shéng墨mò而ér不bú颇pō。又yòu抽chōu思sī。章zhāng画huà志zhì墨mò。战zhàn国guó策cè。匠jiàng人rén且qiě以yǐ绳shéng墨mò按àn规guī矩jǔ刻kè镂lòu我wǒ。齐qí书shū孔kǒng稚zhì珪guī传chuán。匠jiàng万wàn物wù者zhě以yǐ绳shéng墨mò为wéi正zhèng。盖gài匠jiàng人rén以yǐ绳shéng正zhèng木mù。以yǐ墨mò为wéi志zhì。绳shéng墨mò即jí黑hēi索suǒ也yě。宜yí施shī于yú大dà木mù之zhī上shàng。因yīn以yǐ施shī刀dāo锯jù。乃nǎi不bú施shī于yú木mù而ér施shī于yú丛cóng棘jí。故gù三sān年nián不bú得dé。像xiàng曰yuē失shī道dào。言yán寘tián之zhī失shī道dào。亦yì非fēi罪zuì徒tú入rù狱yù之zhī词cí。此cǐ虽suī非fēi焦jiāo义yì。然rán心xīn有yǒu所suǒ疑yí。故gù附fù记jì于yú此cǐ。

离lí九jiǔ四sì突tū如rú其qí来lái如rú二èr句jù解jiě

此cǐ爻yáo旧jiù说shuō皆jiē近jìn于yú穿chuān凿záo。则zé以yǐ不bú求qiú中zhōng爻yáo象xiàng也yě。四sì为wéi巽xùn体tǐ。亦yì为wéi兑duì体tǐ。巽xùn为wéi风fēng为wéi躁zào。兑duì刚gāng鲁lǔ。易yì林lín作zuò鲁lǔ。故gù曰yuē突tū如rú其qí来lái如rú。四sì居jū上shàng下xià离lí之zhī间jiān。故gù曰yuē焚fén如rú。易yì林lín大dà壮zhuàng之zhī离lí云yún。辰chén巳sì有yǒu咎jiù。兑duì巽xùn先xiān后hòu天tiān皆jiē居jū辰chén巳sì。兑duì上shàng巽xùn下xià为wéi大dà过guò。大dà过guò死sǐ。故gù曰yuē死sǐ如rú弃qì如rú。凡fán所suǒ取qǔ象xiàng。皆jiē用yòng中zhōng爻yáo。亦yì犹yóu丰fēng中zhōng爻yáo互hù大dà坎kǎn。故gù象xiàng皆jiē闇ān也yě。

离lí六liù五wǔ出chū涕tì沱tuó若ruò戚qī嗟jiē若ruò及jí象xiàng曰yuē离lí王wáng公gōng也yě解jiě

离lí为wéi目mù。目mù出chū泣qì曰yuē涕tì。旁páng通tōng坎kǎn。故gù曰yuē涕tì沱tuó。沱tuó者zhě。江jiāng支zhī流liú也yě。坎kǎn为wéi忧yōu。兑duì口kǒu。故gù曰yuē戚qī嗟jiē。皆jiē本běn象xiàng与yǔ对duì象xiàng并bìng用yòng。易yì林lín所suǒ本běn也yě。至zhì象xiàng曰yuē离lí王wáng公gōng也yě。王wáng即jí指zhǐ上shàng。上shàng九jiǔ王wáng用yòng出chū征zhēng。是shì其qí证zhèng。公gōng谓wèi四sì。四sì为wéi诸zhū侯hóu。诸zhū侯hóu与yǔ三sān公gōng不bú分fèn。即jí言yán六liù五wǔ附fù丽lì于yú干gàn中zhōng。承chéng乘chéng皆jiē阳yáng也yě。朱zhū震zhèn谓wèi四sì位wèi通tōng三sān是shì也yě。益yì六liù四sì鼎dǐng九jiǔ四sì皆jiē言yán公gōng。是shì四sì亦yì可kě为wéi公gōng之zhī证zhèng。

离lí上shàng九jiǔ王wáng用yòng出chū征zhēng有yǒu嘉jiā折shé首shǒu获huò匪fěi其qí丑chǒu解jiě

此cǐ本běn干gàn卦guà。坤kūn入rù之zhī。干gàn为wéi王wáng。九jiǔ居jū上shàng。六liù五wǔ象xiàng曰yuē离lí王wáng公gōng。王wáng即jí指zhǐ此cǐ爻yáo。出chū大dà坎kǎn。故gù曰yuē王wáng用yòng出chū征zhēng。易yì林lín以yǐ坎kǎn为wéi大dà头tóu。坎kǎn伏fú。故gù曰yuē折shé首shǒu。兑duì为wéi折shé为wéi口kǒu。故gù曰yuē有yǒu嘉jiā。或huò曰yuē。坤kūn二èr五wǔ之zhī干gàn。干gàn为wéi首shǒu。阴yīn丽lì阳yáng中zhōng。故gù折shé首shǒu。与yǔ坎kǎn折shé坤kūn同tóng义yì。亦yì通tōng。诗shī小xiǎo雅yǎ。执zhí讯xùn获huò丑chǒu。郑zhèng笺jiān。丑chǒu。众zhòng也yě。获huò匪fěi其qí丑chǒu者zhě。言yán罪zuì只zhī首shǒu恶è。刑xíng不bú及jí众zhòng也yě。坎kǎn为wéi众zhòng。坎kǎn伏fú。故gù不bú获huò。各gè家jiā皆jiē从cóng虞yú。诂gǔ丑chǒu为wéi类lèi。非fēi。

《焦氏易诂》卷四

相关推荐

精选阅读

热门推荐